Środa, 1 czerwca 1932 r.
Niewiele brakowało, a w ogóle by nie powstał. Na przeszkodzie stanęły pieniądze, a właściwie ich brak. Na szczęście problem udało się pokonać i możemy cieszyć się jednym z najpiękniejszych miejsc w Europie.
Gdyby zrobić sondę na temat najstarszego parku narodowego w Polsce, większość badanych bez wahania wskazałaby Puszczę Białowieską. Istotnie obszar ten zaczął być chroniony przed eksploatacją jeszcze przed wiekami, ale… tylko (i aż) jako tereny łowieckie królów polskich i wielkich książąt litewskich. W latach dwudziestych polowali w niej politycy II RP i ich zagraniczni goście, a po wojnie – partyjni kacykowie. Ale nie ona została ogłoszona pierwszym polskim parkiem narodowym.
Pierwsze parki i dygnitarze
W skali świata pierwszy park został założony w USA. W 1872 r. w Stanach Zjednoczonych powołano do istnienia Park Narodowy Yellowstone. Chodziło o ochronę jego wyjątkowego krajobrazu przed osiedlaniem i transferem ziemi w ręce prywatne. W tym czasie Polska nie istniała, a ostatnim na czym zależało zaborcom, była jakakolwiek ochrona Polski. Po odzyskaniu niepodległości, Polska pomimo wielu naglących problemów, wcześnie zajęła się też ochroną przyrodniczego dziedzictwa. Jak to w przypadku biurokracji bywa, na efekty trzeba było nieco poczekać. Dopiero 1czerwca 1932 r. został utworzony pierwszy polski park narodowy – Pieniński Park Narodowy. Dlaczego akurat ten?
Pieniny, podobnie jak Białowieżę, chroniono już w XVII w. W dokumencie z 1625 r. jest tekst: „las który zowią Pieniny, jest w gruncie miejskim jako potok pieniński idzie, zostawić go w pokoju dla zamnożenia zwierza na potrzebę zamkową, które to Pieniny wyżej pomienione mają bydz spokonie od tych mieszczn od pasenia leśnego dobytku, które mu rąbią, także od wszelakich strzelców jakimkolwiek stawaniem na zwierz, także i od wszelakiego postronnego i pogranicznego człowieka…”. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, już w 1921 r., z inicjatywy prof. Władysława Szafera, na terenie będącym własnością Stanisława K. Drohojowskiego, powstał rezerwat dla ochrony łąk wokół ruin Zamku w Czorsztynie (7,5 ha).
O mały włos, a właściwie – drzewo
W 1924 r. zawarto porozumienie z rządem Czechosłowacji w sprawie wspólnego utworzenia przygranicznych obszarów chronionych i uregulowania turystyki. Negocjacje prowadził prof. Walery Goetel, warto dodać, że było to pierwsze porozumienie z rządem Czechosłowacji. W 1926 r., gdy wszystkie procedury były już dopięte na ostatni guzik, podejrzewano, że idea utworzenia parku zakończy się fiaskiem, znajdujący się bowiem w trudnej sytuacji finansowej Skarb Państwa odmówił wykupu od prywatnych właścicieli terenów po bardzo wygórowanych cenach, a ci nie mogąc się doczekać sfinalizowania transakcji rozpoczęli rabunkowy wyrąb lasów. Niewiele więc brakowało, a nie byłoby gdzie i z czego tworzyć Parku.
Na początku lat trzydziestych jednak prace znowu ruszyły. Wstępny projekt opracował prof. Stanisław Kulczyński. 23 maja 1932 r. podsekretarz stanu Wiktor Leśniewski podpisał za ministra rolnictwa rozporządzenie o utworzeniu z dniem 1 czerwca 1932 r. z rezerwatu w Pieninach jednostki organizacyjnej pod nazwą „Park Narodowy w Pieninach”. Miał on mieć łącznie z rezerwatem na Zamku Czorsztyńskim powierzchnię 16,5 km2. Jednak dopiero w sierpniu 1932 r. całą procedurę zakończono i na obszarze 423 ha proklamowano utworzenie w polskich Pieninach Parku Narodowego, w tym samym też roku powstał czechosłowacki Pieniński Park Narodowy. Jeszcze przed II wojną światową powiększano dalej poprzez wykupy obszar parku, powstały też małe prywatne rezerwaty w Małych Pieninach. Dalsze działania przerwała wojna. Do sprawy powrócono dopiero w latach pięćdziesiątych. Dziś Park ma powierzchnię 2346 ha i w dalszym ciągu powiększa się jego obszar poprzez wykupy.
I jest coraz liczniej odwiedzany przez turystów. Warto, bo jest po prostu przepiękny. A niektórzy szczęściarze nawet mieszkają u wrót Parku.
