Niezawisłość sędziowska polega na tym, że żadnemu sędziemu nie można nakazać wydania określonego wyroku, a nie na tym, aby nie można było oceniać wyroków już zapadłych, szczególnie rażąco nietrafnych.
Sąd Okręgowy w Poznaniu uchylił dzisiaj (21.11.23) wyrok uniewinniający 32 osoby oskarżone w związku z protestem w poznańskiej katedrze. Osoby te swoim zachowaniem uniemożliwiły sprawowanie Mszy Świętej.
Protestujący weszli w niedzielę 25 października 2020 r. do poznańskiej katedry z transparentami zawierającymi hasła sprzeciwiające się treści wyroku TK sygn. K 1/20 z 22 października 2020 r. uchylającego możliwość przeprowadzenia aborcji eugenicznej. TK potwierdził, że uśmiercanie nienarodzonych dzieci podejrzanych o chorobę lub niepełnosprawność, jest niezgodne z Konstytucją.
Protest rozpoczął się po odczytaniu Ewangelii. Uczestnicy skandowali, że mają dosyć, rozrzucali ulotki, obrażali modlących się – na przykład wymyślając im od barbarzyńców – i mimo próśb proboszcza nie przerwali akcji. W tych okolicznościach ksiądz zdecydował o przerwaniu mszy, udzielając jednocześnie zgromadzonym wiernym dyspensy.
Prokuratura wniosła akt oskarżenia przeciwko protestującym, zarzucając im, że wspólnie i w porozumieniu złośliwie przeszkadzali publicznemu wykonywaniu aktu religijnego, co jest zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (art. 195 par 1 kk).
13 marca br. Sąd Rejonowy Poznań – Nowe Miasto i Wilda w osobie sędzi Joanny Knobel uniewinnił oskarżonych. Sędzia uznała, że protestujący bezspornie działali w sposób zaplanowany i przeszkodzili w publicznym wykonywaniu aktu religijnego, ale że nie robili tego złośliwie. Posłużyła się m.in. opiniami biegłych.
Wśród biegłych był m.in. prof. teologii Tomasz Polak, były ksiądz katolicki (od 1979 r., wówczas używał nazwiska Tomasz Więcławski), 21 grudnia 2007 r. dokonał aktu apostazji, a 30 kwietnia 2008 ożenił się i przyjął nazwisko żony – Polak.
Prof. Polak to prominentna postać. Był wykładowcą teologii fundamentalnej w Papieskim Wydziale Teologicznym w Poznaniu, piastował funkcję rektora Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Poznaniu, był dziekanem Papieskiego Wydziału Teologicznego w Poznaniu, dziekanem i organizatorem Wydziału Teologicznego UAM, a w latach 1997-2002 członkiem Międzynarodowej Komisji Teologicznej w Rzymie. 4 listopada 1999 otrzymał tytuł profesora nauk teologicznych. W latach 2003-2006 był członkiem Komitetu Nauk Teologicznych Polskiej Akademii Nauk i prezydium Fundacji Guardiniego w Berlinie. Był też do czerwca 2008 r. członkiem Rady Nauki, organu opiniodawczo-doradczego Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Obecnie kieruje Pracownią Pytań Granicznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i określa się jako ateista.
Prokuratura nie zgodziła się z wyrokiem Sądu Rejonowego, zarzucając, że zachowanie oskarżonych wykazywało znamiona złośliwości i wniosła apelację. Sędzia Justyna Andrzejczak, orzekająca w drugiej instancji, zgodziła się z tym i uchyliła wyrok i przekazała sprawę do ponownego rozpoznania przez sąd pierwszej instancji. Sprawa będzie ponownie rozpatrywana.
Orzeczenie Sądu Rejonowego wywołało wielkie emocje opinii publicznej i sędziów. Przewodnicząca Krajowej Rady Sądownictwa, sędzia Dagmara Pawełczyk-Woicka zwróciła się do ówczesnego prezesa Sądu Okręgowego w Poznaniu Krzysztofa Lewandowskiego o przeszkolenie sędzi Joanny Knobel z prawa konstytucyjnego.
Forum Współpracy Sędziów, niesformalizowana platforma współpracy, zapewniająca komunikację pomiędzy sędziami różnych sądów w Polsce, w dniu 15 marca 2023 r. powzięło uchwałę krytykującą Przewodniczącą KRS, zarzucając jej: „działanie nieetyczne, godzące w powagę sądu, naruszające godność innego sędziego, będące przejawem cynizmu oraz arogancji oraz pozbawione podstawy prawnej”. Podkreślono, że: „jedynym organem uprawnionym do oceny wyroku sądu jest sąd wyższego rzędu nad tym, który wydał kwestionowane orzeczenie, a taka kontrola odwoławcza jeszcze w tej sprawie nie nastąpiła”.
Nadto zaznaczono, że: „Aktualnie coraz częstsza staje się praktyka samodzielnych wystąpień i działań sędzi Dagmary Pawełczyk-Woickiej, uderzających w niezawisłość sędziowską, na straży której powinna stać nie tylko jako przewodnicząca organu, na który się powołuje, ale również jako sędzia. To jedynie utwierdza w przekonaniu, że Krajowa Rada Sądownictwa w obecnym kształcie winna być rozwiązana, gdyż nie jest organem, o którym mowa w art. 187 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.
Pod uchwałą podpisało się ponad 1,5 tys. sędziów, również sędziów w stanie spoczynku, reprezentujących sądy powszechne, administracyjne i Sąd Najwyższy, a także 224 prokuratorów i kilkadziesiąt innych osób, w tym adwokatów, radców prawnych, osób świata nauki i kultury.
Stanowisko to zasadniczo rozmija się z odczuciami opinii publicznej. Niezawisłość sędziowska polega na tym, że żadnemu sędziemu nie można nakazać wydania określonego wyroku, a nie na tym, aby nie można było oceniać wyroków już zapadłych, szczególnie rażąco nietrafnych.
Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu, sygn. XVII Ka 1036/23, z 21.11.2023 r.
