14 sierpnia 1385 r.
Dla Polaków to dowód współpracy, dla Litwinów bardzo często – zdrady. Akt Unii w Krewie został wydany przez wielkiego księcia litewskiego Jagiełłę i stanowił jego przedślubne zobowiązanie wobec Królestwa Polskiego.
Unię w Krewie poprzedziły wieloletnie panów małopolskich i księcia, prowadzone na zamku w Krewie, a dotyczące ślubu księcia z królem Polski – Jadwigą Andegaweńską, prowadzone przy udziale matki niepełnoletniej Jadwigi, Elżbiety Bośniaczki. Państwo litewskie znalazło się w końcu XIV wieku w trudnej sytuacji. Po gwałtownej ekspansji terytorialnej za panowania Giedymina i Olgierda nastąpił okres stagnacji. Litwa wyczerpana w wyniku ekspansji stała w obliczu rywalizacji z każdym ze swoich sąsiadów: z Polską o Ruś Czerwoną, z zakonem krzyżackim o Żmudź, z wielkim księstwem moskiewskim o panowanie nad całą Rusią. Zagrożeniem również było sąsiedztwo tatarskie. Do tego dochodziła rywalizacja wewnątrz dynastii. Jagiełło musiał walczyć o władzę najpierw z Kiesjtutem, a następnie z jego synem Witoldem. W momencie zawierania układów krewskich między kuzynami doszło do rozejmu i Witold, objąwszy księstwo ojca, wspierał starania Jagiełły o tron polski W dodatku zakon krzyżacki ataki na Litwę uzasadniał krzewieniem chrześcijaństwa, gdyż Litwa jako ostatni kraj w Europie była państwem pogańskim. Litwa, niezależnie od tego, co dziś mówią tamtejsi historycy, była zbyt słaba, żeby zatrzymać zakon krzyżacki.
Chrystianizacja
koniecznym zawarcia małżeństwa z królową Polską było przyjęcie chrześcijaństwa przez Jagiełłę, a także rozpoczęcie chrystianizacji na Litwie, na co nalegali możni i episkopat polski. Strona polska niejednokrotnie podejmowała próby chrystianizacji Litwy i włączenia jej do metropolii gnieźnieńskiej, ale skończyło się na staraniach. Sam Jagiełło zobowiązał się w układzie zawartym z zakonem krzyżackim na wyspie Dubisie w 1384 roku do przyjęcia chrztu w ciągu następnych czterech lat trwania rozejmu. Witold, w czasie gdy z pomocą zakonu prowadził wojnę z Jagiełłą, ochrzcił się rok później i przyjął imię Wigand. Jagiełło prawdopodobnie przez jakiś czas rozważał przyjęcie prawosławia wraz z ręką Zofii, córki wielkiego księcia moskiewskiego Dymitra Dońskiego, porzucił jednak tę myśl, kiedy wyklarowała się perspektywa ożenku z Jadwigą. Nie jest jednak prawdą romantyczne wyobrażenie Henryka Sienkiewicza, zawarte w „Krzyżakach”, że do chrztu Litwy doszło na „jedno słowo Jadwigi”. Doszło, bo był to warunek małżeństwa, na którym z politycznych względów zależało Jagielle. „Narzeczeni” nie znali się, zresztą nie miało to żadnego znaczenia.
Układ
Zawarty 14 sierpnia 1385 roku układ przewidywał małżeństwo wielkiego księcia litewskiego Jagiełły z polskim królem Jadwigą oraz objęcie przez niego polskiego tronu, w zamian za co Jagiełło zobowiązał się przyjąć chrzest i schrystianizować Litwę. Ponadto Jagiełło obiecał wypuścić polskich jeńców i wypłacić odszkodowania Habsburgom za zerwanie zaręczyn Jadwigi z Wilhelmem Habsburgiem. Jagiełło zobowiązał się swoim kosztem odzyskać utracone przez Polskę Pomorze Gdańskie, ziemię chełmińską, ziemię dobrzyńską i wieluńską. W ostatnim punkcie aktu zapisano: „W końcu ten książę Jagiełło przyrzeka także ziemie swoje Litwy i Rusi przyłączyć wieczyście do Korony Królestwa Polskiego” (Demum eciam Jagalo dux saepedictus promittit terras suas Litvaniae et Rusiae Coronae Regni Poloniae perpetuo applicare). To zaś oznaczało po prostu włączenie Litwy do Polski, chociaż litewscy historycy stanowczo temu zaprzeczają, a polscy toczą zaciekłe spory czy chodziło o włączenie Litwy do Królestwa Polskiego i tym samym utratę jej podmiotowości, czy o unię.
