W latach 2020–2027 sumaryczny wzrost stawki akcyzy na piwo sięgnie aż 54 proc. To więcej niż na przestrzeni ostatnich 20 lat – wskazuje branża piwowarska. Co więcej, tak drastyczna podwyżka następuje w najtrudniejszym dla branży okresie odrabiania strat po pandemii. Eksperci podkreślają, że jej efektem będzie nie tylko osłabienie kondycji branży, która już zmaga się m.in. ze spadkami sprzedaży, produkcji, rosnącą inflacją i cenami surowców. Może też spowodować kontynuację trendu zmiany struktury spożycia alkoholi, bo konsumenci będą częściej sięgać po mocniejsze napoje spirytusowe.
– Ministerstwo Finansów zapowiedziało 10-proc. podwyżkę akcyzy zarówno na piwo, jak i mocne napoje spirytusowe. Natomiast uwadze resortu uszło to, że niezależnie od tej podwyżki od stycznia i tak stawka akcyzy na piwa słodzone wzrośnie o 4 punkty procentowe. Dlatego piwo zostanie dotknięte tą podwyżką bardziej, ponieważ akcyza wzrośnie nie o 10, ale o 14 proc. Stąd te zaproponowane zmiany są mocno krzywdzące dla sektora piwnego – zauważa w rozmowie z agencją Newseria Biznes Krzysztof Rutkowski, radca prawny, doradca podatkowy i partner w kancelarii KDCP.
Zgodnie z projektem nowelizacji przepisów akcyzowych, który Ministerstwo Finansów przedstawiło na początku października, od stycznia 2022 roku stawka akcyzy na alkohol etylowy, piwo, wino, napoje fermentowane i wyroby pośrednie wzrośnie o 10 proc. (podwyżka nie obejmie cydru i perry o zawartości alkoholu do 5 proc. obj.). Jednocześnie resort przedstawił mapę drogową określającą zmiany poziomu akcyzy na kolejnych sześć lat. Zakłada ona, że w latach 2023–2027 stawka akcyzy na alkohol będzie rosła co roku o 5 proc.
– Patrząc na skalę podwyżki proponowanej przez Ministerstwo Finansów, można zauważyć, że ona wyniesie w tym okresie ponad 50 proc. To odpowiada podwyżce akcyzy na piwo, która miała miejsce w latach 2000–2020. Czyli teraz rząd proponuje, żeby podobną podwyżkę wprowadzić w ciągu siedmiu lat, a zatem w okresie niemal trzykrotnie krótszym – mówi Jakub Bińkowski ze Związku Przedsiębiorców i Pracodawców. – Wątpliwości budzi też proponowany mechanizm kroczącej podwyżki o 5 proc. w każdym kolejnym roku. Prawodawca z góry zakłada, że stawka będzie rosła, niezależnie od tego, jaki będzie wpływ tej podwyżki zarówno na rynek piwowarski, jak i na spożycie alkoholu w Polsce. Wydaje się, że przyjmowanie takich założeń a priori jest zbyt pochopne.
Jak oszacował Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego w Polsce, zgodnie z propozycją Ministerstwa Finansów do 2027 roku akcyza na piwo wzrośnie z obecnych 8,57 zł do 12,04 zł od 1 hl za każdy stopień Plato. To zaś oznacza ponad 40-proc. wzrost w ciągu sześciu lat. Ostatnia podwyżka miała miejsce półtora roku temu. Z początkiem 2020 roku stawka akcyzy na piwo też została podniesiona o 10 proc. – z 7,79 zł na 8,57 zł. W efekcie sumaryczny wzrost w latach 2020–2027 sięgnie 54 proc.
– To jest największa podwyżka akcyzy na piwo w historii tego podatku – mówi Krzysztof Rutkowski.
Jak podkreśla, tak drastyczna podwyżka akcyzy przypada akurat na czas pandemii, kiedy branża piwowarska notuje wyraźne straty i nawet nie zaczęła się jeszcze odbudowywać. W 2020 roku konsumpcja piwa w Polsce spadła do najniższego poziomu w ciągu ostatnich 10 lat, a w 2021 roku trend spadkowy się jeszcze pogłębił.
– Branża piwowarska jest jedną z tych, które w pandemii ucierpiały szczególnie – zarówno bezpośrednio, przez utratę sprzedaży w sklepach, jak i pośrednio, przez straty poniesione w innych sektorach. Dla przykładu istotnym kanałem sprzedaży jest sektor HoReCa, a piwo jest często wybieranym napojem w restauracjach, które przez znaczną część pandemii były zamknięte, przez co branża piwowarska została dotknięta podwójnie – mówi Jakub Bińkowski.
Eksperci zauważają, że w Polsce już od trzech lat stale spada zarówno sprzedaż, jak i produkcja piwa. Od 2018 roku produkcja zmniejszyła się o ok. 3,5 mln hl, czyli prawie dwa razy więcej, niż wynosi łączna roczna produkcja wszystkich browarów regionalnych i rzemieślniczych. Na dodatek, oprócz zawirowań spowodowanych pandemią i ostatnią podwyżką akcyzy, branża zmaga się też z inflacją i rosnącymi kosztami działalności, co też osłabia jej kondycję. W ciągu ostatnich dwóch lat wzrost cen wszystkich składników wykorzystywanych do produkcji piwa jest dwucyfrowy. Szczególnie gwałtownie rosną ceny opakowań (aluminium), podstawowych surowców (słód jęczmienny), energii elektrycznej i cieplnej oraz koszty pracy. To wszystko przełożyło się na istotny wzrost średniej ceny piwa, która w okresie ostatnich trzech lat wzrosła o blisko 15 proc.
– Dlatego podnoszenie tego podatku w tej chwili jest dla sektora złą informacją. Jest też generalnie złym pomysłem z punktu widzenia polityki alkoholowej państwa, którą mamy zapisaną m.in. w ustawie o wychowaniu w trzeźwości – ocenia ekspert ze Związku Przedsiębiorców i Pracodawców.
– Popyt na piwo jest znacznie bardziej podatny na zmiany ceny niż popyt na mocne napoje spirytusowe. Podniesienie akcyzy na piwo spowoduje więc, że więcej konsumentów wybierze mocny alkohol. Zgodnie z przepisami o przeciwdziałaniu alkoholizmowi rząd powinien prowadzić taką politykę, aby poprzez podatki kształtować ceny, preferując napoje o niższej zawartości alkoholu – dodaje Krzysztof Rutkowski.
W ocenie ekspertów zaproponowana przez resort finansów podwyżka akcyzy na piwo przyniesie wręcz odwrotny skutek do zamierzonego. Potwierdzają to historyczne dane i przykład poprzedniej podwyżki z 2020 roku, która nie tylko zahamowała możliwości rozwoju branży, ale spowodowała też wzrost konsumpcji innych wyrobów alkoholowych, w szczególności alkoholi mocnych. Wyraźnie widać to we wpływach budżetowych z tytułu akcyzy.
– W 2020 roku Ministerstwo Finansów podniosło o 10 proc. akcyzę zarówno na piwo, jak i mocne napoje alkoholowe typu wódka. W przypadku piwa spowodowało to wzrost przychodów tylko o 5 proc., czyli mniej, niż wyniosła sama podwyżka. W przypadku napojów spirytusowych wpływy do budżetu wzrosły o 13 proc. To jasno pokazuje, że nie ma sensu podnoszenie akcyzy na piwo. Ma za to sens podnoszenie akcyzy na mocne napoje alkoholowe – wskazuje radca prawny.
